Executieve functies worden op dit moment veel besproken in het onderwijsland. Eigenlijk is de term executieve functies een containerbegrip dat de regel- en aansturingsfuncties van de hersenen beschrijft. Wanneer een leerling meerdere zwakke executieve functies heeft, heeft dit gevolgen voor het schoolsucces. Daarom is het belangrijk dat leerkrachten en begeleiders kijken naar het gedrag van leerlingen, aangezien het gedrag veel laat zien over de executieve functies die zijn ontwikkeld. De Wijzer in Executieve Functies geeft handvatten om de executieve functies van leerlingen te verbeteren.
Hoe ziet het eruit?
De Wijzer in Executieve Functies is een doos met daarin een handleiding, een kijkkaart voor de leerkracht en 35 spelletjeskaarten. D De kaarten zijn op A6 formaat en hebben per executieve functie een andere kleur, waardoor de gebruiker in oogopslag kan zien met welke kaart welke functie wordt getraind en ingeoefend.
Hoe werkt de Wijzer in Executieve Functies?
De Wijzer in Executieve Functies (WiEF) wil leerkrachten en begeleiders inzicht geven in Executieve Functies (EF’s) en wat het betekent voor de dagelijkse schoolpraktijk wanneer deze nog niet goed ontwikkeld zijn. De auteurs stellen dat het trainen en inoefenen van EF’s bij voorkeur in het klaslokaal moet gebeuren, aangezien de EF’s ook daar moeten worden ingezet. De leerkracht is hierbij het voorbeeld door hardop gedachten te verwoorden en in houding en gedrag het juiste voor te doen.
De auteurs hebben een WiEF werkwijze beschreven, kort gezegd bestaat deze uit de volgende stappen:
- handleiding lezen
- kijkformulier (vanaf de website) printen om te gebruiken bij observaties
- met de klas bespreken dat er gewerkt gaat worden met de WiEF door een voorbeeld les te geven.
Op een ander moment ga je dan aan de slag met de spelletjes. Deze spelletjes zijn gekoppeld aan EF’s en in te zetten als Energizer tussen de lessen door en vragen eigenlijk geen voorbereidingstijd van de leerkracht. Vooraf bekijkt de leerkracht of begeleider de kijkkaart, zodat zij observatiepunten heeft. Vervolgens wordt er een spelletjeskaart gekozen, de tekst van de kaart voorgelezen en wordt het spelletje geïntroduceerd en gespeeld. De leerkracht of begeleider dient tijdens het spelen van het spelletje observaties te doen en die na het spelletje te noteren op het kijkformulier.
Met behulp van deze en andere observatiemomenten wordt er een kindgesprek gevoerd met de leerling en wordt er een kindplan opgesteld. De auteurs raden hierbij de Wijzer in Onderwijsbehoeften aan, een soortgelijk materiaal dat ik erg fijn vind werken bij het voeren van kindgesprekken.
Lees ook: recensie wijzer in onderwijsbehoeften
De handleiding van WiEF beschrijft diverse gedragskenmerken in de klas bij een bepaalde, slecht ontwikkelde, executieve functie. Ook worden er tips gegeven om deze EF te versterken.
Mijn mening
Ik heb inmiddels al meerdere boeken gelezen over EF’s omdat ik deze hersenfuncties erg interessant vind. Vooral omdat ze een grote voorspeller zijn van het schoolsucces van een leerling. Zelf werk ik dan veel met observatielijsten die ik vanuit meerdere boeken zelf heb samengesteld. Deze wijzer is echter een heel praktisch en snel toepasbaar hulpmiddel om mee aan de slag te gaan, juist ook voor de leerkrachten en begeleiders die nog niet zoveel weten over EF’s. Het doorlezen van de handleiding geeft basisinformatie, waarna de leerkracht of begeleider kan observeren met behulp van de kijkkaart en de observatieformulieren. De hoeveelheid tekst die doorgelezen moet worden is minimaal en geschreven op een prettige manier. Ook is het fijn dat achterin de handleiding duidelijk beschreven staat welk gedrag past bij deze (in dat geval slecht ontwikkelde) EF en dat daarna duidelijke tips worden gegeven. Ik vind het dan ook zeker een aanrader om de Wijzer in Executieve Functies in iedere orthotheek te hebben zodat alle leerkrachten en begeleiders dit kunnen gebruiken om hun leerlingen te kunnen ondersteunen. De wijzer is er voor twee verschillende doelgroepen: de groepen 1 tot en met 4 en de groepen 5 tot en met 8. Zelf heb ik de wijzer voor de groepen 5 tot en met 8 gekocht.
Materiaalgegevens:
Wijzer in Executieve Functies, 35 spelletjes om executieve functies bij leerlingen te trainen en versterken.
Maaike Houtman, Maaike Losekoot, Tjitske van der Waals en Mickey Waringa
ZIEN in de klas
Uitgeverij Pica
€ 24,95
