Recensie: SEL - Sociaal-emotioneel leren als basis

SEL: Sociaal-emotioneel leren als basis wil stimuleren dat scholen meer aandacht gaan besteden aan het sociaal-emotioneel leren van leerlingen. Vaak is dit leergebied een gebied dat wat minder aandacht krijgt, maar SEL is zeer belangrijk voor de ontwikkeling van leerlingen…… SEL is een boek dat wat mij betreft op iedere school gelezen gebruikt moet worden en ik vertel je graag waarom……

SEL – Sociaal-emotioneel leren als basis.

Over het boek

Kees van Overveld wil met dit boek stimuleren dat leerlingen ook op sociaal-emotioneel gebied worden onderwezen, ofwel ‘teaching the whole child’. Het boek bestaat uit een leeswijzer, een SEL cirkel, en elf hoofdstukken verdeeld over drie delen. Deze delen zijn: SEL algemeen, De vijf SEL-competenties en de school en SEL. Naast deze hoofdstukken zijn er ook vier bijlagen opgenomen in het boek.

Inhoud

Volgens Goleman (1996) is een hoog IQ geen garantie op succes en geluk. Je hebt emotionele vaardigheden nodig om daadwerkelijk te kunnen slagen in het leven. Het is daarom belangrijk dat leerlingen noodzakelijke kennis, attituden en vaardigheden verwerken en toepassen zodat ze beter worden in het omgaan met zichzelf en de ander. Dit noemen we SEL, sociaal-emotioneel leren. SEL bestaat uit het geven van lessen over sociale en emotionele competenties, maar ook over het flexibel en effectief inspelen op verschillende situaties.

In het boek worden vijf SEL competenties benoemd:

Besef van zichzelf
Zelfmanagement
Besef van de ander
Relaties kunnen hanteren
Keuzes kunnen maken

De eerste twee competenties zijn IK-competenties die leerlingen leren hun eigen lichaam te herkennen en begrijpen. De derde en vierde competentie zijn JIJ-competenties die leerlingen leren zich te verplaatsen in gevoelens en gedachten van anderen en hun lichaamstaal te begrijpen. De vijfde competentie is een WIJ-competentie die leerlingen meeneemt in normen, waarden, opvattingen en overtuigingen. Alle vijf de SEL competenties zijn in het tweede deel van het boek verder uitgewerkt. In bijlage 1 staat de SEL leerlijn van deze competenties. Bij iedere SEL competentie is duidelijk omschreven wat de competentie inhoud en welk gedrag er bij deze competentie hoort. Daarnaast is er bij iedere competentie een theoretische verdieping gegeven.

In het derde deel van het boek is aandacht voor het kiezen en implementeren van een nieuw SEL programma op de school. Daarnaast is er aandacht voor beoordelingscriteria van een nieuwe methode voor SEL. Het laatste hoofdstuk van het boek gaat over de leraar. Van Overveld citeert hier Cefai & Cavioni (2014) die aangeven dat bij een schoolbrede aanpak van SEL de leraren ook sociaal-emotioneel competent dienen te zijn.

Mijn mening

SEL – Sociaal-emotioneel leren als basis is wat mij betreft voor iedere gedragsspecialist en SEL werkgroep een onmisbaar boek. Het boek geeft veel handvatten bij de keuze van een nieuwe SEL methode, maar ook wanneer er al een methode in de school wordt gebruikt kan dit boek de werkgroep een nieuwe impuls geven. Het belang van SEL wordt duidelijk beschreven in het eerste deel van het boek. Ieder team heeft wat aan de derde bijlage, die een minicursus voor het team heeft uitgewerkt rondom de SEL competenties van het team.

De informatie is fijn leesbaar, mede door de vele praktijkvoorbeelden. Tegelijkertijd wordt er echter ook een duidelijke theoretische verdieping gegeven, waarbij meerdere theorieën naast elkaar zijn omschreven. Hierdoor kun je als school een keuze maken wat bij de school, of misschien zelfs de situatie/ onderwijsbehoeften van de leerling of ondersteuningsbehoeften van de leerkracht past.

Met dit boek heeft mij, als gedragsspecialist en intern begeleider, een impuls gegeven om met ons team SEL en de aanpak van gedragsproblemen weer duidelijk op de kaart te zetten.