Recensie: De leraar centraal

De leraar centraal, een titel die we ook kennen uit ‘en als we nu weer eens gewoon gingen lesgeven‘. In dit boek wordt echter een totaal andere richting op geslagen. We maken kennis met de provocatieve pedagogiek, die het bewustzijn van leraren wil vergroten. Ik vertel je graag of ik denk dat dit boek daarin slaagt…..

Recensie: De leraar centraal

Over het boek

Het boek kent elf hoofdstukken. Het voorwoord is geschreven door Mol zelf. Dit omdat hij vindt, dat wanneer een collega het voorwoord schrijft, deze collega direct provocatief wordt genoemd. Het boek kent een aantal intermezzo’s van collega’s of Mol zelf. Deze zijn soms aan het begin of einde van een hoofdstuk geplaatst, maar ook regelmatig in een hoofdstuk.

Mol wil met dit boek het bewustzijn van de leraren vergroten. Hij hoopt dat dit boek hen de moed geeft om dit bewustzijn naar buiten te brengen. Hierdoor hoopt hij te stimuleren tot een discussie over de inhoud en de waarde van het onderwijs.

Inhoud

Provocatie, ofwel het uitlokken tot een reactie. Provocatieve pedagogiek legt een accent op de manier waarop de leraar onderwijst, niet op de wijze waarop een kind leert. Het idee van de provocatieve pedagogiek is niet om dwars te zijn, maar vooral kritisch te zijn op wat je aan het doen bent. Niet met de massa meelopen, zelf afwegen en nadenken.

Er zijn veel onderwijsvernieuwingen. Mol stelt dat deze veelal uitgaan van slecht naar de onderwijspraktijk vertaalde onderwijsgegevens. Mol vindt het dan ook verbazingwekkend dat er geen organisatie van directeuren en andere onderwijsgerelateerden bestaat die de vernieuwingen beoordeeld voordat de Tweede Kamer er een oordeel over uitspreekt. Daarnaast geeft Mol aan dat vernieuwingen in het onderwijs alleen kunnen slagen, wanneer deze gedragen worden in de maatschappij en onderdeel zijn van een groter geheel. Wetgeving draagt volgens Mol dan ook niet bij om een vernieuwing te laten slagen.

Mol stelt dat de Salamanca Statement een belangrijk document is in de geschiedenis van het onderwijs. Hij trekt echter de uitvoering op de manier waarop het nu gebeurd in twijfel. Het systeem is gericht op het bijtrekken van leerlingen met een lager niveau. Leerlingen die geen ‘gewoon’ onderwijs krijgen, moeten worden verantwoord in een groeidocument of OPP. Mol stelt dan ook dat Passend Onderwijs niet de juiste verklaring is van de Salamanca Statement.

De regie van het onderwijs ligt bij de leraar, rekening houdend met de invloed die ouders, bestuur, leerlingen en instanties op het onderwijs mogen hebben. Mol vindt het belangrijk om de kwaliteit van de leraar weer centraal te stellen. De leraar moet een goede sfeer kunnen creëren en de nodigde leerstof kunnen kiezen. Ook dient de leraar te werken aan een professionele relatie met de leerling, door vertrouwen en veiligheid te bieden.

Zelfreflectie is dan ook belangrijk. Doe je wat je zou moeten doen, waar liggen je vragen en twijfels. Daarnaast is het ook belangrijk om je mening te delen, vragen te stellen en deze op een positieve manier in discussie te brengen. Op deze manier beoefen je de provocatieve pedagogiek. Doe je wat je moet doen?!

Mijn mening

De leraar centraal heeft wat mij betreft zijn doel bereikt: mij laten nadenken over het onderwijs, de veranderingen die we als school aan het doorvoeren zijn en waarom we deze veranderingen doorvoeren. Hiermee heeft Mol denk ik zijn belangrijkste doel gehaald.

Peter Mol laat je als lezer op meerdere momenten in het boek kritisch nadenken. Hij schopt tegen ‘heilige huisjes’ zoals Passend Onderwijs, lerarenopleidingen en onderwijsvernieuwingen. Als lezer heb ik echter niet het gevoel dat ik zijn mening opgedrongen krijg. Ik word juist gestimuleerd om zelf na te denken, mijn eigen mening te vormen. Het taalgebruik is soms wat wollig en ik denk dat de boodschap van Mol ook over had kunnen komen met minder woorden. Tegelijkertijd leest het boek makkelijk weg en is de gedachtegang goed te volgen.

Ik denk dat het goed is wanneer iedereen in het onderwijs kritisch is en blijft over zijn of haar werk. Doe je wat je moet doen, waarom verander je het onderwijs en is deze verandering nodig? Het boek de leraar centraal kan je zeker helpen om je eigen mening duidelijker te vormen.