Omgaan met moeilijk gedrag

Bijna iedere leerkracht kent het wel, een leerling die zich niet houdt aan de regels en die met zijn gedrag de grenzen van de leerkracht oprekt. Hoe kun je het beste reageren op deze leerlingen?

Omgaan met moeilijk gedrag

Regels en afspraken

Als leerkracht moet je constant bedenken welk gedrag je tolereert en welk gedrag je afkeurt. Deze afweging maak je als leerkracht iedere dag opnieuw. Als school heb je regels opgesteld en ook in de groep zullen er regels en afspraken zijn. Het is van belang dat je deze regels en afspraken kent en deze naleeft. Wanneer je als leerkracht je grens steeds iets verder laat oprekken, krijg je ordeproblemen.

Als leerkracht ben je een professional. Jij dient dan ook zelf na te denken hoe je op dit gedrag reageert. Reageer je direct, of kun je je reactie beter uitstellen? Geef je de leerling positieve of negatieve aandacht? Waarom laat de leerling het gedrag zien? Is de leerling onwillig, of heeft de leerling misschien onvoldoende kennis en vaardigheden om het gewenste gedrag uit te voeren?

Signaleren en reageren

Bij verstoringen is het belangrijk om vroegtijdig te signaleren en een lichte strategie in te zetten. Hoe reageer je dan tijdens de instructie?

Leerlingen die niet meewerken, zich niet aan de regels houden of de grens opzoeken

1. Beoordeel de situatie
2. Ga door met de les, richt je hierbij vooral op de leerlingen die wel meewerken en zich aan de regels houden.
3. Loop naar de leerling toe, benoem de regel waar de leerling zich niet aan houdt (of de opdracht die de leerling moet doen)
4. Vraag de leerling zich wel aan de regel te houden
5. Verbreek het contact (ga geen gesprek aan), richt je op de anderen, loop weg en observeer. Hiermee leg je de verantwoordelijkheid voor het gedrag terug bij de leerling.
6. Indien de leerling zich nog niet gedraagt: loop nogmaals naar de leerling toe, benoem het gewenste en ongewenste gedrag. Verbreek opnieuw het contact (ga geen gesprek aan) en loop weg.
7. Houdt de leerling zich er nog niet aan: geef de leerling een time-out buiten de groep
8. Bespreek de situatie op een lager tijdstip met de leerling

Andere vormen van omgaan met ongewenst gedrag

Om ongewenst gedrag af te laten nemen, is het belangrijk om zoveel mogelijk positieve strategieën te gebruiken. Dit zijn bijvoorbeeld het bekrachtigen van gewenst gedrag of het negeren of het vertraagd reageren op het ongewenste gedrag. Op deze manier kom je mogelijk minder tegemoet aan de (onbewuste) reden van een leerling voor het ongewenste gedrag, namelijk aandacht krijgen van de leerkracht of de andere leerlingen in de groep.

Ook het compleet negeren van het gedrag is een optie. Op die manier wordt het gedrag niet meer bekrachtigd, de leerling krijgt er geen reactie op. De uitdaging bij negeren is dit volhouden, dit kan erg lastig zijn aangezien de leerling soms ordeverstorend gedrag vertoond waardoor een les niet (goed) gegeven kan worden.

Een andere manier van omgaan met het ongewenste gedrag is straffen. Straffen kun je op diverse manieren doen:

• wegnemen van plezierige gevolgen
• laten volgen van een negatieve gebeurtenis direct na het vertoonde ongewenste gedrag
  • materiele straf: iets inleveren
  • sociale straf: naam op het bord of een standje
  • activiteitenstraf: leerling moet iets vervelends doen
• overcorrectie : incorecte gedrag wordt op een overdreven wijze bestraft, bijvoorbeeld iets 10 x goed moeten doen, of juist bij het bespugen van een andere leerling een bekertje geven en deze vol laten spugen.
• fysieke straf
  • tijdstraf in de vorm van nablijven
  • lichamelijke straf

Niet alle bovengenoemde straffen vind ik pedagogisch verantwoord en sommige zal ik zelf dan ook niet toepassen.