Laatste fase van groepsvorming: opheffing

De laatste schoolweken zijn in volle gang. Als leerkrachten zijn we druk met het afronden van het schooljaar. Bij veel groepen veranderd er echter ook iets. Wat kun je als leerkracht doen om deze laatste fase van de groepsvorming, opheffing, te ondersteunen?

Laatste fase van groepsvorming: opheffing

Groepsvorming

Aan het begin van het schooljaar zijn we druk bezig met het vorm geven aan de Gouden Weken. Bouwen aan de groep en zorgen voor een positieve groepsvorming. Aan het einde van het schooljaar heeft de groep ook de ondersteuning van de leerkracht nodig.

Na de fase van met elkaar presteren komt de fase van opheffing. Het schooljaar is ten einde. Soms houdt de groep letterlijk op te bestaan, bijvoorbeeld in groep 8. Ook kan het zijn dat de groepssamenstelling veranderd of dat een kind uit de groep vertrekt.

Negatieve groep versus positieve groep

Bij een negatieve groep is de opheffing een opluchting. De strijd om de macht is voorbij en negatieve normen en doelen zijn niet meer aan de orde. Groepsleden kunnen op de langere termijn zelfs negatieve gevolgen overhouden aan de negatieve groep, zoals angstig, teruggetrokken gedrag tot trauma’s.

Bij een positieve groep moeten de groepsleden de veilige groep achterlaten. Om de opheffing makkelijker te maken, kunnen groepsleden neiging hebben om de nadruk te leggen op negatieve dingen van de groep of fijne dingen relativeren. Om het afscheid uit te kunnen stellen worden er feestjes en reünies afgesproken. Bij groepen die definitief uit elkaar gaan kun je soms merken dat bepaalde groepsleden het voor gezien houden. Zij stoppen met het investeren en participeren en creëren afstand met andere groepsleden.

Afscheidsrituelen

Afscheidsrituelen is een serie handelingen die gezien worden als vaststaande gebruiken en bepaald zijn door de achtergrond en cultuur. In onze cultuur zijn we in groep 8 vaak gewend aan de afscheidsrituelen zoals een schoolkamp, afscheidsmusical, afscheidsfilm en een afscheidsavond.

Aan het einde van het schooljaar is het dan ook tijd voor verschillende afscheidsrituelen. Het langer buiten spelen, het doen van waterspelletjes, het opruimen van het lokaal en de tafels van de leerlingen en het helpen met schoonmaken in de groep zijn activiteiten die de leerlingen ook helpen om het schooljaar af te sluiten. Ook kan het leuk zijn om juist in deze laatste schoolweken op schoolreis te gaan. Het is belangrijk om bij alle groepen even stil te staan bij het afscheid, ook al verandert er voor de groepssamenstelling niets. Dit schooljaar is over en een volgend schooljaar begint na de zomervakantie.

Leuke werkvormen

Daarom een overzicht met verschillende werkvormen die je kunt doen aan het einde van het schooljaar.

Maken van een schoolverhalenboek. Iedere leerling schrijft één of meer verhalen over dit schooljaar (of in groep 8 alle schooljaren). Alle verhalen bij elkaar wordt de verhalenbundel van de groep. Een boek vol herinneringen van alle klasgenoten.
Een fotoslideshow of filmpje maken. Alle leerlingen verzamelen foto’s van hun basisschooltijd of dit schooljaar en één of meerdere leerlingen maken hier een filmpje van. Erg leuk om te kijken op de allerlaatste schooldag.
Een herinneringenpot maken. Alle leerlingen nemen een leeg blik mee. Maak hiervan met elkaar een variatie op een kletspot. Iedereen doet één herinnering aan de groep in de pot.
Het blijven doen van Energizers. Dit is het hele schooljaar belangrijk, maar juist ook aan het einde van het schooljaar. Kies voor Energizers die het sociale doel voorop stellen, zoals blaasvoetbal, alfabet doorgeven, groepsjongleren en tellen tot twintig.