De Gouden Weken: aandacht voor het groepsproces!

De eerste vier weken van het schooljaar worden ook wel de ‘Gouden Weken’ genoemd. De insteek van deze weken is werken aan een positief groepsklimaat. Dit blog is de eerste van een reeks blogs over de ‘Gouden Weken’. In dit blog lees je wat de ‘gouden weken’ zijn en welke activiteiten van belang zijn………..

De ‘Gouden Weken’

Zomervakantie, een heerlijke (hopelijk zonnige) periode waarin leerlingen gedurende zes weken geen les hebben. Na deze periode, waarin de meeste leerlingen elkaar niet gezien of gesproken hebben, is het tijd om de groep opnieuw te vormen.

Deze ‘Gouden Weken’ zijn de eerste vier weken na de zomervakantie. In deze weken worden de groepsrollen en de groepsnormen vastgesteld. Leerlingen die vorig jaar al bij elkaar in de groep zaten, zullen opnieuw door processen heen gaan om de hiërarchie in de groep te bepalen. Ook kan het zijn dat er een aantal verschuivingen in de groep zijn door leerlingen die een jaar overdoen of leerlingen die verhuizen. Daarnaast is het ook zo dat leerlingen zich gedurende deze zes weken blijven ontwikkelen, maar wel allemaal op hun eigen tempo. Daardoor kan het zijn dat leerlingen binnen de groep een andere rol gaan bekleden.

Groepsvorming

Het is daarom belangrijk om tijd in te ruimen voor groepsvorming en groepsprocessen. De groep gaat immers in deze vier weken door drie verschillende fases van groepsvorming heen: forming, storming en norming. De leerkracht kan tijd investeren aan gestructureerde groepsvormingsactiviteiten, zoals energizers en cooperatieve werkvormen. Daarnaast bieden de methodes voor sociaal-emotionele ontwikkeling vaak voldoende lesactiviteiten aan om de eerste lesweken extra aandacht en tijd te besteden aan groepsvorming. Hierbij is niet alleen de activiteit van belang, maar vooral de evaluatie van de activiteit. Vragen die gesteld kunnen worden zijn:

Wie had welke rol?
Wat is belangrijk om met elkaar af te spreken, naar aanleiding van wat we hebben gedaan?
Wie wil jij een compliment geven, na deze activiteit, en waarom?
Wat heb je tijdens deze activiteit geleerd over een ander wat je nog niet wist?
Wat ging er goed?
Wat kan er beter?

Hierbij dien je als leerkracht rekening te houden met je voorbeeldfunctie: heb respect voor de leerlingen, begroet hen bij de deur en laat hen weten dat ze waardevol zijn in de groep en in het groepsproces.

Regels en afspraken

Regels en afspraken zijn termen die vaak door elkaar heen gebruikt worden. Toch is het belangrijk om te beseffen dat er wel degelijk een verschil zit in regels en afspraken.

Regels worden opgesteld door de school of de leerkrachten. Leerlingen hebben hier, in principe, geen inspraak in. Het zijn regels die gelden voor de gehele school (ook de volwassenen!) of voor de gehele klas. Hierbij kan gedacht worden aan regels als: ‘We lopen op de gang’ of ‘Een leerling per keer naar het toilet’.

Afspraken worden opgesteld door de leerlingen, in samenspraak met de leerkracht. Het zijn afspraken waardoor de leerlingen en leerkracht(en) zich veilig voelen en fijn kunnen werken in de groep.

Voor zowel de regels als de afspraken geldt, dat er eigenlijk een maximum van 5 regels/afspraken is. Dus 5 schoolregels, 5 groepsregels en 5 groepsafspraken. Wanneer er meer worden vastgesteld zullen regels/afspraken moeizamer nageleefd worden. Een andere tip is om deze regels en afspraken vooral positief te formuleren, denk hierbij altijd aan ‘Denk NIET aan een roze olifant’ (daar heb je nu vast al aan gedacht!).