Recensie: Wie dit niet leest is gek

Wie dit niet leest is gek is een boek dat iedere (aankomende) leerkracht zou moeten lezen. Een pleidooi voor leespromotie en leesplezier om de ontlezing in Nederland tegen te gaan. Een recensie……

Wie dit niet leest is gek

Over het boek

Dit is het derde boek van Naomi Smits. Deze parttime bovenbouwleerkracht is leescoördinator op haar school, maar ook eigenaar van een eigen schrijfbureau, moeder en columnist voor diverse onderwijsvakbladen. In het verleden verschenen er ook columns van haar hand in de krant Trouw. Dit boek gaat over de lezende leerkracht en het tegengaan van ontlezing. Volgens Smits kan dit door een goed voorbeeld van volwassenen, in het bijzonder door leerkrachten die zelf lezen.

Wat draagt het boek bij?

Volgens PISA onderzoek (2018) is de leesvaardigheid in Nederland hard achteruit gegaan. Oorzaken zijn digitalisering, thuissituatie en gemeentelijke bezuinigingen. Smits roept alle leerkrachten op om ten strijde te trekken en actie te ondernemen. Smits beschrijft in zeven hoofdstukken tips en adviezen uit eigen praktijk, maar ook van collega leerkrachten over wat jij als leerkracht kunt doen om de ontlezing tegen te gaan. Ze begint in het eerste hoofdstuk met het beschrijven hoe zij zelf gek is geworden op lezen. Voor mij was deze zin heel herkenbaar: ‘Ik vind het zo knap dat een schrijver in woorden kan uitdrukken wat ik vervolgens kan verbeelden’ (p.18). In het tweede hoofdstuk beschrijft Naomi allerlei verschillende publicaties die het belang van lezen onderstrepen. Zo zorgt lezen onder anderen voor:

stimulering van de taal- en leesontwikkeling
ontspanning en afleiding
betere schoolprestaties
een vergroting van maatschappelijke kansen
het verminderen van vooroordelen
nieuwe zelfinzichten
het stimuleren van verschillende hersengebieden

In de hoofdstukken drie tot en met zeven benoemd Naomi allerlei verschillende tips en adviezen om de leesmotivatie te bevorderen, zowel in houding van de leerkracht als in de leescultuur op school. Hierbij put ze niet alleen uit eigen kennis, maar worden ook tips en adviezen gegeven door veel verschillende Nederlandse kinderboekenschrijvers, een kinderboekwinkel en andere leerkrachten. Naast deze praktische tips worden er ook lijstjes van verschillende (actuele) boeken gedeeld.

Tenslotte volgt er nog een bonushoofdstuk, waarin duidelijk gemaakt wordt dat schrijven en lezen met elkaar samenhangt. Creatieve schrijfopdrachten dragen bij aan literaire competentie en tekstbegrip. Net zoals bij lezen pleit Smits ervoor dat er ook een doorgaande lijn is in de school voor schrijfonderwijs.

Mijn mening

Dit boek is een vlot leesbaar pleidooi om van zoveel mogelijk leerkrachten, vooral diegene die het nog niet zijn, lezende leerkrachten te maken. Smits vraagt zich hardop af of je als leerkracht wel voor de klas hoort wanneer je niet van lezen houdt. Uiteraard mag ieder hier zijn eigen mening over hebben, maar de mening van Smits is vrij duidelijk. Naar mijn idee hoef je als leerkracht niet van lezen te houden, maar moet je wel bijblijven met actuele kinderboeken en iedere leerling kunnen helpen om een boek te vinden dat hem of haar stimuleert om nog meer boeken te lezen.

Wanneer je als leerkracht zelf niet graag leest (ik kan me dat niet voorstellen, maar dat is op deze site wel duidelijk denk ik), is het wijs om deze informatie wel binnen te krijgen. Dit kan bijvoorbeeld door recensies op websites (heb ik deze site al genoemd), of de vele instagramprofielen die (kinder)boeken tippen.In het boek worden een aantal werkvormen genoemd die ik al wel kende, maar het is goed om ze allemaal weer even te lezen en op te frissen. Het boek leest alsof je samen met Smits aan tafel zit en samen een gesprek voert over het belang van lezen en leuke (actuele) kinderboeken. Wat ik extra bijzonder vind, is dat Smits niet alleen haar eigen ervaringen in het boek verwoord. Ze heeft ook input van diverse kinderboekenauteurs, zoals Jacques Vriens, Janneke Schotveld en Pieter Koolwijk in het boek beschreven.

Smits pleit er ook voor om methodes kritisch te bekijken en regelmatig een kinderboek te pakken waarmee je hetzelfde doel kunt behalen. Ik denk dat dit zeker een mooie manier is om leerlingen kennis te laten maken met nog meer boeken (daarom heb ik bij heel veel boeken ook een idee voor sociaal-emotioneel leren staan, een vakgebied wat je naar mijn idee heel goed kunt aanbieden met kinderboeken). Wel denk ik dat het veel didactische vaardigheid én kennis van (actuele) kinderboeken vraagt om dit dagelijks te doen. Mijn oproep is dan ook om dit af en toe te doen, maar wel kritisch én daarbij altijd het lesdoel en de leerlijn voor ogen te houden.

De lijstjes met boeken maakten mij als kinderboekenfan hebberig, mijn lijstje met boeken die ik nog wil aanschaffen is nog een stukje langer geworden. Gelukkig komen de feestdagen eraan, een mooie reden om mijn eigen kinderen weer wat boeken cadeau te geven die mama toevallig ook graag wil lezen. Dit boek is een must-read voor iedere (aankomende) leerkracht. Het voelt niet als zware vakliteratuur, maar geeft onbewust heel veel informatie.